ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับน้ำมัน
WHAT IS PETROLEUM? ปิโตรเลียมคืออะไร?
(ภาษาละติน: petra = หิน + น้ำมัน รวมกันหมายถึง “น้ำมันที่ได้จากหิน”)
ปิโตรเลียม เป็นของเหลวไวไฟที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ ประกอบด้วยสารผสมซับซ้อนระหว่างไฮโดรคาร์บอนที่มีน้ำหนักโมเลกุลต่างกัน กับสารประกอบอินทรีย์ที่เป็นของเหลวอื่น ๆ ซึ่งพบในชั้นธรณีวิทยาใต้ผิวโลก เป็นเชื้อเพลิงซากดึกดำบรรพ์ เกิดได้จากซากสิ่งมีชีวิต (มักเป็นแพลงก์ตอนสัตว์และสาหร่าย) จำนวนมากทับถมกันใต้หินตะกอนและได้รับความร้อนและความดันมหาศาล ปิโตรเลียมมี 2 ชนิดคือ น้ำมันดิบ และก๊าซธรรมชาติ
CRUDE OIL หรือน้ำมันดิบ
น้ำมันดิบ มีแหล่งค้นพบอยู่ใต้พิภพ พบได้ทั้งบนบกและในทะเล เกิดจากการทับถมของซากพืช ซากสัตว์ดึกดำบรรพ์ มีลักษณะเป็นของเหลวสีเหลือง เขียว ดำ หรือน้ำตาลไหม้
น้ำมันดิบ จะมีองค์ประกอบหลักเป็นสารคาร์บอน และ ไฮโดรเจน จึงได้ชื่อว่า ไฮโดรคาร์บอน ซึ่งจะแตกต่างกันไปตามแหล่งน้ำมันที่ได้
น้ำมันดิบมีองค์ประกอบตามน้ำหนักดังนี้
Carbon 83-87%
Hydrogen 10-14%
Nitrogen 0.1-2%
Oxygen 0.05-1.5%
Sulphur 0.05-6.0%
Metal >0.1%
Fuel หรือน้ำมันเชื้อเพลิง
น้ำมันเชื้อเพลิง หมายถึง ก๊าซธรรมชาติ ก๊าซปิโตรเลียมเหลว น้ำมันดิบ น้ำมันเบนซิน น้ำมันเชื้อเพลิงสำหรับเครื่องบิน น้ำมันก๊าด น้ำมันดีเซล น้ำมันเตา และน้ำมันหล่อลื่น
สิ่งที่ใช้เป็นวัตถุดิบในการกลั่น หรือผลิต ซึ่งอาจใช้เป็นเชื้อเพลิงหรือสิ่งหล่อลื่น ทั้งนี้ตามที่ประกาศกำหนดในราชกิจจานุเบกษา
น้ำมันเบนซิน
คุณสมบัติที่สำคัญของน้ำมันเบนซิน
ค่าออกเทน หมายถึง ตัวเลขแสดงความสามารถในการต้านทานการน็อคของเครื่องยนต์ เมื่อมีการเผาไหม้เกิดขึ้น คุณสมบัตินี้หาได้จากการเปรียบเทียบกับสารมาตรฐาน ซึ่งเป็นสารบริสุทธิ์ใช้เทียบค่าออกเทนมี 2 ชนิด คือ
1) สารไอโซออกเทน (C8 H18) เป็นเชื้อเพลิงบริสุทธิ์ที่ได้จากการกลั่นน้ำมัน ซึ่งมีคุณสมบัติในการต้านทานการน็อคของเครื่องที่ดีที่สุด โดยกำหนดให้มีค่าอัตราออกเทนเท่ากับ 100
2) สารนอร์มัลเฮปเทน (C7 H16) เป็นเชื้อเพลิงบริสุทธิ์ที่ได้จากการกลั่นน้ำมันเช่นกัน แต่ไม่มีคุณสมบัติในการต้านทานการน็อคเลย จึงกำหนดให้มีค่าอัตราออกเทนเท่ากับ 0
สำหรับประเทศไทยในปัจจุบันน้ำมันเบนซินที่ใช้กับเครื่องยนต์ทั่วไปแบ่งออกเป็น 3 ชนิด ได้แก่
- น้ำมันเบนซินธรรมดา (Regular gasoline) กำหนดให้มีค่าออกเทนไม่ต่ำกว่า 83 ปริมาณสารตะกั่วไม่เกิน 0.15 กรัมต่อลิตร ควรใช้กับเครื่องยนต์ที่มีอัตราส่วนการอัด (Compression ratio) ต่ำกว่า 8:1 เช่น รถยนต์รุ่นเก่า เครื่องยนต์ขนาดเล็ก รถจักรยานยนต์ เครื่องตัดหญ้า เป็นต้น
- น้ำมันเบนซินพิเศษ (Premium gasoline) กำหนดให้มีค่าออกเทนไม่ต่ำกว่า 95 ปริมาณสารตะกั่วไม่เกิน 0.15 กรัมต่อลิตร ควรใช้กับเครื่องยนต์ที่มีอัตราส่วนการอัดประมาณ 8:1 ขึ้นไป เช่น รถยนต์นั่ง รถบรรทุกเล็ก รถจักรยานยนต์ เป็นต้น